BORY TUCHOLSKIE

Dzisiaj jest
 

Mapka pochodzi ze strony: www.superexpress.pl źródło "AURA"

Data ostatniej aktualizacji
2006-06-01

   Bory Tucholskie są jednym z największych kompleksów leśnych w Polsce. Wśród przeważającej w drzewostanie sosny występują dęby, graby, osiki; brzozy, cisy; w bogatym podszyciu - obfitość grzybów i jagód. W Borach Tucholskich zachowały się również fragmenty pierwotnej puszczy, stanowiska reliktowych roślin, rzadkich już w Polsce gatunków ptaków i zwierząt ( orzeł bielik, głuszec, żuraw, czapla siwa, wydra ).  W celu ochrony zabytków i pomników przyrody na terenie Borów utworzono rezerwaty, które swym zasięgiem obejmuje zarówno fragmenty  puszczy, jak i pojedyncze okazy drzew i głazów. roślinność, ptactwo i zwierzynę. Do najciekawszych należy rezerwat cisów w Nadleśnictwie Wierzchlas.  Rezerwat ten zaliczany jest do najpiękniejszych i mających największe skupisko cisów w Europie. Nazwany imieniem wielkiego malarza polskiego Leona Wyczółkowskiego, który urzeczony pięknem form starych drzew dal polskiej sztuce ponad sto wspaniałych wizerunków tych okazów.  Portret najstarszego, prastarego cisa zwanego Chrobrym znajduje się dzisiaj w muzeum bydgoskim. Równie ciekawym i jedynym w Polsce zabytkiem archeologiczno-przyrodniczym są tzw. Kręgi Kamienne w Odrach nad rzeką Wdą, o średnicy 15-33 m, zbudowane z wystających ponad powierzchnię ziemi głazów wokół jednego lub dwu kamieni środkowych.  Historia powstania kręgów, do dzisiaj dokładnie nie wyjaśniona, sięga pradziejów tej ziemi.  Na powierzchni kręgów pod warstwą ziemi odkryto bruk kamienny. a pod nim jamy grobowe. Cmentarzysko to oceniane jest na I-III wiek n.e. "Kręgi Kamienne" są również rezerwatem przyrody.    II
Bory Tucholskie Jest to kraina o niepowtarzalnie pięknym krajobrazie. Królestwo niebieskich strug i jezior, zielonych borów i lasów, urzekających swą potęgą i majestatem nie tylko przyrodą. Obejmują one obszar ponad 250 tys. Ha na powierzchni leśnej.
       Współczesny obraz kształtował się ponad 10 tys. lat temu w czasie ostatniego na ziemiach Polski zlodowacenia zwanego bałtyckim, a przede wszystkim w okresie tzw. stadiału pomorskiego. Wzdłuż czoła lodowca tworzyły się wówczas wały i pagórki moren czołowych, a na tym przedpolu wody wypływające spod topniejących lodów, usypywały rozległe równiny piaszczyste zwane sandrami. Na tym piaszczystym, ubogim podłożu (mało przydatnych dla upraw rolnych) zachowały się zbiorowiska leśne Borów Tucholskich.  
   Przez bory przepływają rzeki Brda i Wda zwana również Czarną Wodą. Obie te rzeki biegiem swoim wyżłobiły w glebie malownicze doliny i potworzyły piękne zakola, a znajdujące się w korycie rzek głazy tworzą progi kamienne i kaskady; przepływając przez liczne jeziora łączą je w popularne szlaki kajakowe, zaliczane przez wodniaków do jednych z najpiękniejszych w kraju.
  Jest to kraina o bardzo bogatej sieci wód powierzchniowych – rzek, strug i licznych jezior. Wszystkie cieki należą do dorzecza Wisły, odprowadzają swe wody dawnymi szlakami odpływu wód polodowcowych. Jednak głównym bogactwem tej ziemi, stanowiącym o atrakcyjności tejże krainy są lasy. Działalność człowieka wprawdzie spowodowała w znacznym stopniu zmianę składu gatunkowego zbiorowisk leśnych, ale mimo to zachowały się tu prawie wszystkie zbiorowiska leśne występujące na Niżu Środkowoeuropejskim. 
    Zdecydowanie przeważają, co prawda lasy sosnowe, niemniej jednak występują również lasy liściaste: grądy, buczyny, łęgi i lasy, niekiedy w czystej naturalnej postaci. Zharmonizowany zbiór ekosystemów – jest przyrodniczym krajobrazem Borów Tucholskich, którego piękno każdy odwiedzający może podziwiać, a ekologiczny sens i ochronę tego krajobrazu rozumieją ludzie gospodarujący.

CHARAKTERYSTYKA  FIZJOGRAFICZNA  TERENU
"Położenie i klimat"

Obszar Borów Tucholskich, zwany również Równiną Tucholską obejmuje wycinek Polski niżowej zawarty pomiędzy 17^o30’ i 18^o35’ długości geograficznej wschodniej, a 54^o i 53^o40’ szerokości geograficznej północnej. Równina Tucholska stanowi jeden z subregionów Pojezierza Pomorskiego i leży w dorzeczu rzek Brdy i Wdy. Równina dzieli się na dwie części.  Pierwszą stanowią właściwe Bory Tucholskie, rozciągające się na olbrzymich polach sandrowych usypanych na przedpolu moren czołowych stadium pomorskiego. Drugą, wschodnią część tego  subregionu stanowi Wysoczyzna Świecka, granicząca ostrym stopniem terenowym z doliną dolnej Wisły. Wyznaczenie ścisłych granic Borów Tucholskich jest dość trudne. Z pewnym uproszczeniem można przyjąć, że chodzi o obszar mieszczący się w dorzeczu Wdy oraz środkowej i górnej Brdy.  
  Klimat Borów Tucholskich ma charakter przejściowy. Zaznacza się tu wyraźny wpływ krańcowo różnych klimatów- morskiego Europy Zachodniej oraz kontynentalnego Europy Wschodniej. Podstawowymi czynnikami charakteryzującymi klimat są temperatura powietrza oraz opady. Średnia roczna suma opadów w latach 1891-1930 wyniosła w południowo – wschodniej części badanego obszaru ok. 460 mm, natomiast w północno – zachodniej części przekroczyła 550 mm. Przykłady te podkreślają istotny wpływ klimatu kontynentalnego na obszarze południowo – wschodnim oraz morskiego na obszarze północno – zachodnim Borów Tucholskich. Powoduje to swoiste rozmieszczenie różnorodnych elementów geograficznych flory oraz zróżnicowanie roślinności.

RZEŹBA TERENU I JEJ POCHODZENIE”

Bory Tucholskie swą dzisiejszą rzeźbą terenu zawdzięczają epoce lodowcowej, a w szczególności ostatniemu zlodowaceniu bałtyckiemu, zwłaszcza zaś stadiałowi pomorskiemu. W tym czasie u czoła lodowca tworzyły się pagóry moren czołowych, a na ich przedpolu powstawały rozległe równiny piaszczyste zwane sandrami, usypane przez wody roztopowe wypływające spod topniejących lodów. Rzeźba Borów Tucholskich z jednej strony związana jest z działalnością akumulacyjną samego lodowca lub jego wód, natomiast z drugiej jest wynikiem intensywnej działalności erozyjnej tychże wód roztopowych oraz wytapiania się martwych brył lodu. Na obszarze Borów Tucholskich spotykamy różnorodne formy rzeźby terenu.

Wysoczyzna morenowa na tych terenach ma charakter głównie moreny dennej, najczęściej płaskiej lub falistej z fragmentami wzgórz morenowych, związana jest ściśle z procesem topnienia lądolodu. Zalega ona nie przesłoniętymi przez sandry płatami w postaci wysp lub półwyspów morenowych ( np. wyspy- Wielecka, Bruska, Czerska, Cekcyńska; półwyspu – Konarzyński, Jarczewski i inne).  
Najbardziej charakterystyczną cechą równin sandrowych są rynny polodowcowe; zachowane dzięki wypełnieniu lodem obniżeń w powierzchni akumulacyjnej, które po ustąpieniu lądolodu wypełniły się wodami. Przebieg rynien jest różny z przewagą południowego. Czasem krzyżują się lub zbiegają radialnie. Wspomniane rynny są zwykle formami o wydłużonym kształcie, ciągnącymi się na przestrzeni kilkunastu kilometrów. Szerokość ich waha się od 100-1800m.n.p.m. Dna rynien są na ogół nierówne z licznymi przegłębieniami i progami. Głębsze miejsca w rynnach wypełniają jeziora: Charzykowskie, Karsińskie, Skąpe i wiele innych. Szlaki rynnowe wykorzystują rzeki: Brda, Wda, Czerska Struga. Oprócz systemu rynien spotyka się na terenie Borów Tucholskich doliny wód roztopowych. Doliny te są suche, a ich dna leżą ponad poziomem odpływu wód. Stary szlak odpływu wód wykorzystuje np. rzeka Niechwaszcz. Powierzchnię sandrową urozmaicają również liczne wytopiska, czyli zagłębia powstałe po wytopionym martwym lodzie. W czasie topienia lodowiec rozpadł się na wiele brył lodowych, które wypełniając liczne nierówności terenu, zostały przysypane utworami sandrowymi. Z czasem, po ociepleniu się klimatu, wytopiły się i w ten sposób powstało wiele stosunkowo płytkich, bezdopływowych zagłębień. Niektóre zachowały się do dziś jako jeziora. W dolinach Brdy, Wdy i ich dopływów wykształciło się wiele poziomów tarasowych. Terasy te nie występują w sposób ciągły. W licznych miejscach są one rozczłonkowane na wyspy zakolowe, świadczące o dużej aktywności rzek. Wykształcone trasy rzek, a w szczególności ich krawędzie, podlegały i nadal podlegają ciągłym procesom erozyjno-denudacyjnym, prowadzących do powstania licznych dolinek bocznych . Najniższe tarasy erozyjne nie wykazują wcięć erozyjnych, jak również na ich powierzchni nie występują wytopiska po martwym lodzie.